Ølensbu i forskingsprosjekt

Kristian Heggebø kan sjå tilbake på 2016 som eit særs lærerikt år. Han har vore ein del av eit stort og viktig forskingsprosjekt og har samarbeidd med dyktige folk innen sitt fagfelt. I desember forsvarte han doktorgraden i emnet helseforskjellar, økonomisk krise og velferdsstatens funksjon, med særleg fokus på samanhengen mellom arbeidsløyse og helse. I tre år har sosiologen jobba hardt og fått publisert heile ti vitskaplege artiklar i kjente publikasjonar, slik som European Societies, Social Science and Medicine og International Journal for Equity in Health.

– Det har vore veldig moro, rett og slett. Det å få vera ein del av eit så viktig prosjekt og jobba med kjempeflinke folk, som prosjektleiar professor Espen Dahl og to flinke rettleiarar Jon Ivar Elstad og Gunn Elisabeth Birkelund. Det er det som har vore mest givande for meg personleg, seier ølensbuen.

– Frynsegodene ved det har eg benytta meg av, og det har absolutt vore ei lærerik utfordring fagleg og personleg. Det er eit veldig resultatbasert yrke. Så lenge du klarer å publisera forskninga, er arbeidskvardagen veldig fri, fortel han.

Han er no ferdig med doktorgradsstipendiatet sitt på Høgskolen i Oslo og Akershus, og skal fortsetje å arbeide for forskingsinstituttet NOVA ved HiOA.

Samfunnsengasjert

Det er ikkje tvil om at Heggebø har funne interessa si i yrket sitt, for han fortel med stor innleving om prosjektet, resultata og kva han tenkjer om arbeidsmarknaden i Noreg i dag og i nær framtid. Dette er saker han brenn for og han har sett på 2016 med stor interesse fordi året som er tilbakelagt, har aktualisert spørsmåla og problema han har jobba med så lenge.

– Det er godt kjent at folk med dårleg helse er utsette i arbeidsmarknaden ved at dei kan mista jobben dei har og at dei er meir vanskelegstilte i jobbsøkingsprosessen. I studiane mine har eg mellom anna samanlikna resultat på tvers av europeiske land og sett spesielt på Skandinavia som har ganske like institusjonar, men likevel med skilnader som er essensielle for arbeidstakaren, for eksempel styrken i stillingsvernet.

– Eit interessant spørsmål er om helsa blir påverka negativt når ein mistar jobben, og i kor stor grad velferdsstaten klarar å førebyggja at dei som har falle utanfor arbeidsmarknaden, hamnar i ein ond spiral som er vanskeleg å komma seg ut av. Mistar ein jobben, mistar ein ofte den økonomiske tryggleiken. Har ein familie å ta seg av og andre utgifter er det ei stor stressbelasting og det kan gå utover den mentale helsa. Derfor meiner eg det er viktig å ha forholdsvis rause arbeidsløysetrygder slik at folk ikkje vert pressa ut i fattigdom dersom ein vert arbeidsledig, seier han.

Ønskjer sterkt stillingsvern

Han er bekymra for alle dei som går med hol i CV’en sin for lenge. Det er kjent frå tidligare forsking at arbeidsgivar er skeptisk til desse, og i tillegg konkurrerer dei med nyutdanna i faget. Dei som går eitt til to år med slike hol, blir lettare råka av svingningar i marknaden og ny arbeidsløyse. Heggebø ser i tillegg dystert på at regjeringa har opna for ei dobling av mellombelse stillingar.

– I dag arbeider cirka 7 prosent i mellombelse stillingar, regjeringa har opna for at opp mot 15 prosent kan ha ei slik stilling, noko som er ein uheldig tendens, då det veldig ofte er folk i allereie sårbare situasjonar som endar opp med mellombels tilsetting. Dei kan då hamna i ein negativ spiral der dei går frå mellombels stilling til ny periode med arbeidsløyse. Regjeringa har tala for at dette er eit springbrett inn i arbeidsmarkanden, men gjennom mine analysar ser eg ikkje at det er gunstig for arbeidstakarane eller samfunnet i lengda. Andre land har prøvt dette før, og det har ikkje fungert. Kvifor skulle det fungere i Noreg, spør Heggebø oppgitt.

Han peikar også på at stillingsvernet ikkje må nedjusterast og meiner at alle samfunnsengasjerte generelt og politikarar spesielt bør vera ærlege om at ein deregulering av arbeidsmarknaden ikkje er bra for sårbare grupper. Han meiner vidare at dei få enkeltindivida som utnyttar velferdsstaten ikkje må setta føringar for politikken.

– Fast stilling og eit relativt sterkt stillingsvern bør vera hovudmelodien, spesielt dersom politikarane meiner alvor med ambisjonane om høgare sysselsetting, også for sårbare grupper, slik som dei med helseutfordringar, innvandrarar og dei med hol på CV’en. Me må våga å sjå etter andre løysingar og kanskje setta meir fokus på arbeidsgivarsida.