Jakob Hatteland: — Kjernekraft betre enn vindkraft

I mars i år blei det kjent at Jakob Hatteland Holding AS har teikna aksjar i Norsk Kjernekraft AS. Det er eit selskap som vart stifta i juli 2022 og som med den Bergen-baserte milliardæren og investoren Trond Mohn som største eigar, tar mål av seg til å realisere bygging av atomkraftverk i Noreg.

Den suksessrike seriegründaren Jakob Hatteland (72) frå Vats er overtydd om at ein ikkje kan kome utanom kjernekraft i den norske energimiksen i framtida.

— Me har vasskrafta. Men det er avgrensa kor mykje meir me kan byggje ut, og det blir alltid mykje bråk kring slike konsesjonssøknadar. Vindmøller er litt betre, men dei er jo ikkje akkurat naturskjønne, og dei produserer lite straum vinterstid. Og vindmøller til havs krev dessutan bygging av ny infrastruktur i ein skala få snakkar høgt om. Ein ser jo til dømes i Etne, kva motstand Statnett sine planlagde nye linjer der har fått, seier han.

Solceller meiner han heller ikkje kan måle seg med kjernekraft.

— Dei produserer lite straum om vinteren, kor det er både lite sol og snø. Difor vil valet i framtida truleg stå mellom å importere straum frå utlandet, eller lage den sjølv – med kjernekraft, meiner han.

Mindre anlegg

Det er ikkje dei tradisjonelle og gigantiske kjernekraftanlegga Norsk Kjernekraft AS vil bygge. Det handlar om såkalla SMR-teknologi. SMR er forkorting for små modulære reaktorar, som fleire selskap no utviklar, med mål om serieproduksjon som igjen vil ta ned investeringskostnadene.

Norsk Kjernekraft AS har inngått ein intensjonsavtale med britiske Rolls-Royce SMR, som er eit av selskapa som no jobbar med å utvikle slike anlegg.

— Etter mi personlege meining bør slike SMR-ar kunne plasserast i tilknyting til dei store vasskraftverka me har i Noreg. Der kan du få tilgang til kjølevatn, og linjenettet som skal transportere straumen står klart, seier Hatteland.

Motstanden mot kjernekraft er dels knytt til handtering av det radioaktive avfallet det genererer.

Hatteland meiner ein bør sjå på radioaktivt avfall frå straumproduserande kjernekraftverk som ein ressurs, og peiker på at i dag nyttar kjernekraftverka berre fem prosent av uranet i brenselstavane, av sikkerheitsgrunnar. Resten blir avfall.

— Dette avfallet kan prosesserast slik at det som er igjen av uran i brenselsstavane kan brukast like trygt om att, fleire gonger. Men ein må bygge anlegg som kan gjere det og det er i dag rimelegare å lagre avfallet, og heller opprike ny uran frå uranmalm, som det finnes mykje av og er rimeleg, seier han.

Sikrare i dag

I Noreg minnes mange med gru atomkraftulykka i Tsjernobyl i dåverande Sovjetunionen 1986. Ei ulykke som førte med seg store mengder radioaktivt avfall til Noreg.

— Uhell vil kunne skje også i framtida. Men i dag byggjast reaktorane slik at det ved uønska hendingar ikkje vil vere noko i nærleiken av same helsefare som det gjorde ved Tsjernobyl-ulykka. Dei som bygde det anlegget tok dessverre ein del snarvegar som fekk konsekvensar. I dag kan du ikkje bygge slike anlegg utan at tryggleiken er på øvste nivå, seier Hatteland.

I meir moderne tid er Fukushima-ulykka i 2011 best kjent. Eit stort jordskjelv utløyste ein tsunami som sette kjølesystema ved anlegget ut av spel. Ingen omkom i ulykka, og FNs vitskapelege komité for verknader av atomstråling (UNSCERAR) stadfesta at ingen menneske vil bli utsette for meir enn ein tiandedel av det som er rekna som helsefarleg.

Regjeringa negativ

Olje- og energidepartementet har tidlegare i år slått fast at det ikkje trengst nye lovar for å byggje kjernekraftverk på norsk jord. Men det er på det reine at det trengst stortingsfleirtal for å opne opp både for meir statleg støtte til forsking, og i handsaminga av konsesjonssøknadar om bygging av kjernekraftverk. Det fleirtalet er ikkje der per i dag. Og regjeringa, som no gir full gass for å utvikle norsk vindkraftindustri, har handbrekket på når det kjem til utvikling av norsk kjernekraft.

Hatteland er likevel ikkje i tvil om at kjernekraft er framtida, og kjenner seg sikker på at me får sjå kjernekraftverk også i Noreg.

— Me ser at tilsvarande teknologi er på full fart inn i store skip, seier han.

Hatteland viser mellom anna til det amerikanske hangarskipet USS Gerald Ford som er atomdrive. Det same er både amerikanske ubåtar som jamleg besøker norske farvatn. Tidlegare i år uttalte viseadministrerande direktør Synnøve Seglem i reiarlaget Knutsen Group i Haugesund til nettstaden rederi.no at kjernekraft er ei løysing som bør takast på alvor.

— Kor langt fram i tid trur det er før me ser eit kjernekraftverk på norsk jord?

— Spørsmålet er kor lang tid politikarane treng for å bestemme seg. Du kan vente og vente til det nesten er for seint, og då har det kosta vanvittig med pengar. Og skal norsk industri vere konkurransedyktig i framtida nytter det ikkje å vere dyrast. Skal ein ta vekk moglegheita til å produsere elektrisitet også, då vil nok verda sjå annleis ut enn den gjer i dag om ei stund, seier Hatteland.

Kjernekraftseminar i Aksdal

Hatteland Group har invitert næringslivsleiarar og politikarar til eit kjernekraftseminar på Hatteland sitt nye kontorbygg i Aksdal næringspark førstkomande tysdag.

På seminaret skal Norsk Kjernekraft AS, representert med administrerande direktør Johnny Hesthammer og kommunikasjonsdirektør Sunniva Rose, fortelje om kva mogelegheitar dei ser. Og det spanske energiselskapet Iberdrola, som mellom anna driftar sju atomkraftverk i dag, kjem også.

— Han skal fortelje om korleis dei brukar atomkraft i energimiksen der, fortel Jakob Hatteland.

Jakob Hatteland Holding AS har teikna aksjar for tre millionar kroner i Norsk Kjernekraft AS. Noko som utgjer ein eigardel på 7,68 prosent i dag.

— Er det idealisme eller er det forretningar som er bakgrunnen for investeringa?

— Eg vil ikkje kalle det idealisme. Meir ei interesse og eit ønskje om at Noreg bør ta kjernekraft inn i sin energimiks. Og skulle det vise seg at me tener pengar på investering i tillegg, er jo det berre hyggelege, me er jo investorar, seier Hatteland.

Han legg til at det faktum at det er den Bergens-baserte investoren Trond Mohn som står som hovudeigar i Norsk Kjernekraft. Og det faktum at det er Mohn som står bak var utløyande faktor for at Hatteland la pengar på bordet.

— Trond Mohn er ein filantrop. Ein som gir mykje pengar til andre utan å krevje noko tilbake, og har stor gjennomslagskraft. Vi står nok ikkje likt i alle politiske spørsmål, men det er mykje vi er samde om elles, seier han.

Sverige opnar for meir atomkraft

Dei som jobbar for å få norsk kjernekraft på beinar har møtt motvind frå sitjande olje- og energiminister Terje Aasland (Ap). Sverige gir full gass i lys av den nye SMR-teknologien.

— På kjernekraftsida ser eg ikkje at vi har nokon industrielle mogelegheiter. Vi har ikkje kompetanse eller industri som kan gå tungt inn og ta store globale marknadsandelar på kjernekraft, men det har vi for vindkraft, sa olje- og energiminister Terje Aasland (Ap) til Finansavisen så seint som 31. august i år.

Svaret var i tråd med det ministeren svarte då som mellom andre medlem av energi- og miljøkomiteen på stortinget Terje Halleland (Frp), fremja forslag om meir forsking på kjernekraft i Noreg.

— Hovudfokuset til regjeringa framover er utviklinga av fornybar kraft, og kjernekraft vert i dag ikkje vurdert som aktuelt for den norske kraftforsyninga. Noreg har ingen erfaring med kommersiell kjernekraft, og det vil ta lang tid å bygge opp tilstrekkeleg kompetanse innanfor forvaltning og drift av ein slik avansert industri, var ministeren sitt svar då.

I Sverige, derimot, tenkjer regjeringa annleis. Der blir det det som har vore eit tak på 10 atomkraftverk fjerna. Dette sett i samanheng med den nye SMR-teknologien som Norsk Kjernekraft AS ønskjer å ta i bruk.

Statsminister Ulf Kristersson sa på ein pressekonferanse i januar i år at Sverige har ambisiøse klimaplanar.

– Klimaomstillinga byggjer på elektrifisering, og elektrifisering krev vesentleg meir straumproduksjon enn det me har i dag i Sverige, sa Kristersson på ein pressekonferanse i januar i år.

I regjeringserklæringa til Sveriges ferske regjering sa dei at føresetnadene for å behalde, utvikle, og bygge ut kjernekraft er radikalt forbetra.