Demens kjem til å koste samfunnet nesten 100 milliardar kroner i 2050. Det er ei dobling frå 2022. Diabetes og hjerneslag aukar også kraftig, viser nye anslag.

Studien er gjort av forskarar frå Universitetet i Oslo, Folkehelseinstituttet og University of Washington og publisert i tidsskriftet BMC Medicine.

Dei har framskrive kostnadene for 116 sjukdommar. Nest etter demens er hjerneslag og diabetes sjukdommane som er berekna til å koste samfunnet mest framover. I tillegg kjem skadar på grunn av fall og liknande.

– Fleire eldre med auka pleiebehov på grunn av sjukdommar som demens, slag, fall og andre aldersrelaterte lidingar utgjer ei stor utfordring for helsetenesta i framtida. Noreg må derfor planleggje for dette, seier førsteforfattar Jonas Minet Kinge, som er seniorforskar ved FHI
og professor ved UiO.

Sjukeheimar og heimesjukepleie

Forskarane har studert kva det kostar å behandle og følgje opp sjukdommane. Dei har ikkje teke med andre samfunnskostnader knytt til sjukdom, som sjukefråvær og trygd.

Det er første gong det er gjort ein så detaljert studie, ifølgje Kinge. Talgrunnlaget skal mellom anna brukast for å planleggje helseteneste framover. Ikkje minst politikarane treng å vite kva samfunnet kan vente seg av kostnader når så mange av oss lever stadig lenger.

Særleg sjukeheim og heimesjukepleie kjem til å ta ein stor del av dei offentlege budsjetta.

– Den kraftige auken i utgifter til sjukeheimar og heimesjukepleie i Noreg har vekt oppsikt i fleire fagmiljø. Dette kjem i stor grad av at Noreg allereie har relativt høge utgifter til sjukeheimar og heimetenester, der sjukdommar som demens, fall og slag dominerer, seier Kinge.

Usikre tal: – Eit verktøy

Studien har teke for seg 116 ulike sjukdomsgrupper og helsetilstandar for å sjå kva dei kan komme til å koste samfunnet i 2050. Mellom anna gjeld det angst og depresjon, rygg- og nakkesmerter, ulike typar hjarte- og karsjukdommar og nokre krefttypar. Men her er auken mykje mindre i kronebeløp enn sjukeheimar og heimesjukepleie.

– For sjukdommar som demens, hjerneslag og diabetes kjem av veksten hovudsakleg ei aldrande befolkning. Derimot er auka utgifter til psykiske lidingar, hjarte- og karsjukdommar og dessutan kreft i hovudsak driven av ny teknologi, høgare forventningar i befolkninga og betalingsvilje i modellen vår, forklarer Kinge.

Kinge understrekar at tala er usikre. Det er mykje som kan påverke situasjonen framover.

– Nokre av dei mest sentrale kjeldene til uvisse er trendar i dødsårsaker, fruktbarheit, framtidig innvandring, nye behandlingar, og uventa hendingar som krig og pandemiar. Derfor er dette meir eit verktøy for å analysere moglege konsekvensar av helsepolitikk enn ein eksakt spådom, seier han.

Noreg er eit av landa i OECD som bruker mest på helsetenester per person, ifølgje undersøkinga « Health at a Glance». Ein av grunnane er at vi har høge helseutgifter blant dei eldre.